Skorzystanie z prawa do zwolnienia z podatku od darowizny pieniężnej pomiędzy członkami najbliższej rodziny wymaga między innymi odpowiedniego udokumentowania. Taka darowizna nastąpić musi w formie przelewu bankowego lub przekazu dokonywanego bezpośrednio przez darczyńcę na rzecz obdarowanego – takie wnioski płyną z najnowszej uchwały Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 20 marca 2023 r. rozstrzygającej toczący się spór pomiędzy podatnikami a fiskusem o sposób dokumentowania dokonanych darowizn.
WPROWADZENIE
Wiele osób decyduje się na dokonywanie darowizn nie zdając sobie sprawy z faktu, iż otrzymanie darowizny jest opodatkowane podatkiem od spadków i darowizn, który to może wynosić od 3% do nawet 20% wartości darowizny.
Podatku od darowizny można uniknąć po spełnieniu stosownych warunków. Korzystanie jednak ze zwolnienia z podatku od darowizn między najbliższymi członkami rodziny jest często niejasne i zawiłe, co utrudnia życie podatnikom. Pomimo wytycznych i orzecznictwa, które powinny wskazywać jednoznacznie, jakie są wymagane warunki, organy podatkowe i sądy administracyjne nie zawsze ułatwiają sprawę. Wszystko to sprawia, że korzystanie z prawa do zwolnienia z podatku od darowizny w kręgu najbliższej rodziny staje się bardzo skomplikowane i wymaga szczególnej uwagi i ostrożności.
Na gruncie niniejszego wpisu omówiona zostanie darowizna środków pieniężnych, a przede wszystkim konieczność właściwego udokumentowania takiej darowizny, pozwalająca na uniknięcie podatku od darowizn w świetle najnowszej uchwały Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 20 marca 2023 r. (sygn. akt III FPS 3/22).
WŁAŚCIWE UDOKUMENTOWANIE DOKONANEJ DAROWIZNY
Obowiązek zapłaty podatku od otrzymanej darowizny powstaje dopiero po przekroczeniu określonego w ustawie limitu kwotowego (kwota wolna od podatku), którego wysokość jest zależna od grupy podatkowej, do której zaliczeni zostaną darczyńca i obdarowany.
W przypadku I grupy podatkowej, do której zalicza się najbliższą rodzinę obejmującą małżonka, zstępnych (np. dzieci, wnuki), wstępnych (np. rodzice, dziadkowie), rodzeństwo ojczyma, macochę, pasierbów, maksymalna kwota (wartość) darowizny, która nie wymaga zapłaty podatku przez obdarowanego to obecnie 10.434 zł (od 1 lipca 2023 r., zgodnie z przyjętą nowelizacją ustawy, będzie to 36.120 zł). W przypadku, gdy wartość darowizny przekroczy kwotę wolną od podatku, po stronie obdarowanego powstaje obowiązek podatkowy.
Pamiętać jednak należy, że kwota wolna od podatku nie odnosi się wyłącznie do pojedynczej darowizny, ale obejmuje łączną wartość otrzymanych darowizn od darczyńcy w okresie 5 ostatnich lat.
Zapłaty podatku można jednak uniknąć przy spełnieniu pewnych warunków:
- obdarowany i darczyńca muszą należeć do kręgu najbliższych osób (I grupa podatkowa);
- otrzymanie środków pieniężnych od darczyńcy musi zostać właściwe udokumentowanie, przez co należy rozumieć wpłatę darowanej kwoty pieniężnej na rachunek obdarowanego (płatniczy lub inny niż płatniczy) w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym;
- złożenie przez obdarowanego stosownego formularza we właściwym urzędzie skarbowym.
Pomiędzy podatnikami, a fiskusem trwał jednak od dawna spór co do sposobu udokumentowania dokonanej darowizny pieniężnej, a konkretniej co do tego czy wpłata przez samego obdarowanego środków pieniężnych otrzymanych przez niego uprzednio w gotówce tytułem darowizny wypełnia warunki właściwego udokumentowania darowizny i uprawnia do skorzystania ze zwolnienia od podatku. W ramach tego sporu organy podatkowe w przeważającej większości, wbrew wielu orzeczeniom sądów administracyjnych, stały na stanowisku, iż dokonanie wpłaty na rachunek obdarowanego musi nastąpić bezpośrednio przez darczyńcę.
Rozstrzygnięciem sporu zajął się Naczelny Sąd Administracyjny (NSA) na wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich, który to wskazując na rozbieżności w orzecznictwie wystąpił o wykładnię art. 4a ust. 1 pkt 2 ustawy podatku od spadków i darowizn pytając czy za dowód dopuszczający skorzystanie ze zwolnienia dla osób najbliższych uznaje się dokonanie wpłaty lub przelewu środków pieniężnych wyłącznie przez darczyńcę na konto obdarowanego czy też może wystarczy, że obdarowany wpłaci pieniądze otrzymane w darowiźnie sam, na własną rzecz w imieniu darczyńcy.
Naczelny Sąd Administracyjny podjął w dniu 20 marca 2023 r. uchwałę w składzie siedmiu Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego (sygn. akt III FPS 3/22) rozstrzygając, że wpłata bezpośrednio przez obdarowanego otrzymanych środków pieniężnych w gotówce nie jest wystarczająca dla skorzystania ze zwolnienia z podatku od spadków i darowizn.
Tym samym NSA przesądził, iż dla skorzystania ze zwolnienia od podatku od darowizn konieczne zwolnienie darowizny od podatku wymaga wpłaty na kontro obdarowanego dokonanej bezpośrednio przez darczyńcę, kończąc jak się wydaje istniejący spór fiskusa z podatnikami.
Jeśli zatem planujecie Państwo dokonanie darowizny w kręgu najbliższej rodziny, ważne jest aby pamiętać o konieczności dokonania jej w formie przelewu lub przekazu na ich konto, bo tylko taka darowizna będzie uprawniała obdarowaną osobę do uniknięcia podatku.
W przypadku pytań lub wątpliwości dotyczących opodatkowania darowizny lub chęci uzyskania pomocy w sporządzeniu dokumentów niezbędnych do uzyskania zwolnienia z podatku, zachęcamy do kontaktu z naszą kancelarią. Chętnie pomożemy Państwu przeprowadzić cały proces darowizny i zwolnienia z podatku.
